تابستان دو سال گذشته و نزدیک به همین ایام بود که موافقان و مخالفان توافق هستهای نظرات خود درباب برجام را در رسانهها و تریبونهای مختلف بیان میکردند. ضعفها و ایرادات ساختاری برجام تا حدی بود که برای بسیاری از منتقدان این سوال را ایجاد میکرد که توافق هستهای دقیقاً چه «سودی» برای کشور خواهد داشت؟ مقامهای وابسته به دولت بازسازی ناوگان هواپیمایی کشور را یکی از همین سودها برمیشماردند چنانکه آخوندی وزیر راه و شهرسازی فروردین ماه سال گذشته و در حاشیه سفر خود به استان گیلان در اینباره میگوید: در سالهای گذشته به دلیل مشکلاتی که بود حتی اندیشه نوسازی ناوگان هوایی امکانپذیر نبود اما با برجام به چنین موفقیتهایی دست یافتهایم.
اما روزهای گذشته برخلاف سخنان آقای وزیر خبری در رسانهها منتشر شد که نشان میداد ناوگان هواپیمایی کشور دو سال پس از توافق هستهای همچنان دچار فرسودگی است و علت این مسئله هم عدم اجرای تعهدات آمریکا ذیل برجام و کمکاری مسئولان در پیگیری این ماجرا بوده است.
در همین راستا و مطابق با اخبار منتشر شده دستکم 124 فروند از 298 فروند هواپیمای موجود در شبکه حمل و نقل هوایی کشور، زمینگیر بوده و غیرفعال است. نداشتن موتور و یا قطعات و لوازم یدکی مورد نیاز نیز علت این مسئله است که به خاکخوردن این تعداد هواپیما که41 درصد از ناوگان مسافری کشور را تشکیل میدهند منجر شده است. (1)
این اتفاقی در حال رخ داده که آمریکا مطابق با برجام متعهد به صدور مجوز فروش هواپیما و خدمات و قطعات آن در روز اجرا (Implementation day )- 26 دی ماه 1394-به ایران بود که باوجود گذشت بیش 18 ماه، از اجرای آن سرباز زده است.
چنانکه در بند 22 و 5/1 برجام در اینباره میخوانیم:
22. The United States will, as specified in Annex II and in accordance with Annex V, allow for the sale of commercial passenger aircraft and related parts and services to Iran; license non-U.S. persons that are owned or controlled by a U.S. person to engage in activities with Iran consistent with this JCPOA; and license the importation into the United States of Iranian-origin carpets and foodstuffs.
(ترجمه وزارت خارجه)
22- ایالات متحده، به نحو مشخص شده در پیوست 2و منطبق با پیوست 5، اجازه فروش هواپیماهاي تجاري مسافربري و قطعات و خدمات مربوطه به ایران؛ مجوز اینکه اشخاص غیرآمریکایی که در مالکیت یا کنترل اشخاص آمریکایی هستند، به نحو منطبق با این برجام با ایران تعامل نمایند؛ و مجوز واردات فرش و مواد غذایی از مبدا ایران به آمریکا را صادر خواهد نمود.
5. Other trade measures
5.1. The United States commits to:11
5.1.1. Allow for the sale of commercial passenger aircraft and related parts and services to Iran by licensing the (i) export, re-export, sale, lease or transfer to Iran of commercial passenger aircraft for exclusively civil aviation end-use, (ii) export, re-export, sale, lease or transfer to Iran of spare parts and components for commercial passenger aircraft, and (iii) provision of associated serviced, including warranty, maintenance, and repair services and safety-related inspections, for all the foregoing, provided that licensed items and services are used exclusively for commercial passenger aviation;.
(ترجمه وزارت خارجه)
ایالات متحده متعهد میشود :
اجازه فروش هواپیماي مسافربري تجاري و قطعات و خدمات مربوطه به ایران از طریق اعطاي امتیاز در موارد زیر داده خواهد شد: الف) صادرات، فروش، اجاره یا انتقال هواپیماي مسافربري تجاري انحصارا با کاربري غیر نظامی، ب) صادرات، فروش، اجاره یا انتقال قطعات یدکی و قطعات عمده براي هوایپماي مسافربري تجاري به ایران ، و ج) ارائه خدمات تبعی، از جمله ضمانت، نگهداري، و خدمات تعمیر و بازبینی هاي ایمنی براي کلیه موارد مذکور، مشروط به اینکه قطعات و خدمات مجوز داده شده انحصارا براي هوانوردي تجاري مسافري مورد استفاده قرار گیرند؛
حال این بدعهدی آمریکا در عدم صدور مجوز فروش قطعات هواپیما باعث شده که 124 فروند از ناوگان هواپیمایی کشور به ارزش تخمینی 11 هزارو 904 میلیارد تومان از کار بیفتد اما از طرفی دیگر جای سوال است که چرا مسئولان دیپلماسی کشور هیچگونه پیگیری برای احقاق این حق نمیکنند. آیا عباس عراقچی رئیس کمیته نظارت بر اجرای برجام که این روزها درباره طارمی و پرسپولیس سخن میگوید در رابطه با مسائل اصلی مربوط به حوزه خود نظری ندارد؟ رئیس کمیته هستهای مجلس چطور؟
1-http://nasimonline.ir/Content/Detail/2102648/124-%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF-%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%84%D9%86%DA%AF%D9%90-%D9%82%D8%B7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%DB%8C%D8%AF%DA%A9%DB%8C-